HASTALIKLAR:

Çeltik bitkisinde görülen en önemli hastalıklar çeltik yanıklığı ve kök boğazı çürüklüğü hastalığıdır.

 

Çeltik Yanıklığı Hastalığı ( Pyricularia oryzae )

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Çeltik yanıklığı hastalığına kurt boğazı, sam vurması ve pas gibi isimlerde verilmektedir. Bu hastalık mantarı kaynaklı bir hastalıktır ve çeltiğin yaprak ayasında, kınında, sap ve salkım kısımlarında görülmektedir. Hastalık %80-98 orantılı nem, 26-28 C sıcaklık ve bulutlu havada başlar.

Yaprak lekeleri Temmuz ayından itibaren, iğ veya baklava dilimi şeklinde, iki ucu sivri, ortası gri bej veya saman sarısı  lekeler şeklinde görülür. Başlangıçta  küçük olan lekeler,  büyür, birleşir yaprağın  kurumasına neden olabilir.

Yakacıktaki lekeler Temmuz ayının ikinci yarısında görülür. Yakacık iplikle sıkılmış gibi bir hal alır, leke yaprak kınına doğru uzanır. Kın üzerindeki lekelerin belirli bir şekli yoktur. Uzunlamasına gelişirler.

Sap üzerinde yağlımsı görünüşlü lekeler oluşur. Üzerlerinde petrol yeşili renkte küf gelişir. Başak oluşumundan sonra başağın altındaki boğumda da yanıklık görülür başaklar beyazlaşır. Boş başaklar meydana gelir veya çimlenme değeri olmayan tebeşir gibi beyaz daneler oluşur. Epidemi olan yıllarda zarar çok yüksektir.​

Kültürel Önlemler: Temiz tohum kullanmalı, hastalığa dayanıklı çeşitler ekilmeli, hasat sonrası anız bozulmalı. Fazla Azotlu gübre vermekten kaçınmalı ve sulama suyunun soğuk olmamasına özen gösterilmelidir.

Kimyasal Mücadele: Çeltik yanıklığına karşı tohum ve yeşil aksam ilaçlaması şeklinde kimyasal mücadele yapılır. Tohum ilaçlaması koruyucu olarak yapılmalıdır. Tohum miktarına göre belirlenen, küçük su tankları veya tohum ıslatma havuzları bu amaç için kullanılabilir.

Yeşil Aksam İlaçlamaları:

Yeşil aksam ilaçlaması, hastalık tarlada görüldüğü zaman yapılır.

Bunun için tarlayı sık sık kontrol ederek çeltik bitkisinin en alttaki yapraklarına eğilerek bakıp kontrol etmeliyiz. Çünkü hastalık buradan başlamaktadır. Uzaktan bakarak gördüğümüz safha hastalığın ilerlemiş halidir ki ilaçlama için geç kalındığından verimde düşme görülür.

İlaçlama; tavsiye edilen dozda, bitkinin yaprak ve sapların yüzeyi ilaçlı su ile kaplama olacak şekilde yapılır. 10 gün ara ile ikinci ve gerekirse üçüncü ilaçlama uygulanır.

Bölgemizde hastalık etmeni temmuz ayının ilk ve ikinci yarısında belirtileri gösterdiğinden, çiftçilerimizin bu dönemde arazilerini kontrol etmeleri gerekmektedir.

İlaçlama hastalık etmeninin belirtilerinin görülmesini takiben yapılmalı, ilaçlar dozunda ve zamanında uygulanmalıdır.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                          

 

Çeltik Kök Boğaz Çürüklüğü (Fusarium sp):

 

Hastalık etmeni mantar, çeltik bitkisinin kök ve kök boğazını hastalandırır. Genç çeltik bitkilerinde, normal bitki boyundan daha uzun oluşu, ince gelişmesi ve sarımsı yeşil renkte olması ile ayırt edilir. Bazı durumlarda ise aynı hastalığa sahip bitkiler cüce kalabilmekte veya normal boyda olabilmektedir.
Çeltik bitkisinde, sapa kalkma devresinde belirtileri görülebilir. Bu durumda, uzun boylu olan, genellikle kardeşlenmemiş (1-2 kardeş) olarak görülen bitkilerin yaprakları kurur ve bitkiler birkaç hafta içinde ölürler. Tümüyle beyaz görünen bitkiler, normal bitkilerden çok önce salkım çıkarırlar ve beyaz renkli olan salkımlarda sadece boş kavuzlar bulunur.
Salkım çıkarma dönemindeki belirtisi ise, bitkilerin normal gelişmesini tamamlayıp salkım çıkarmasından sonra, dane doluma geçmeden kuruyup ölmesi ve beyaz başaklara sahip olmasıdır (Çiftçiler bu tip belirtiye beyaz başak demektedirler. Bu bitkiler incelendiğinde, alt kısımlarında, su düzeyindeki birinci veya ikinci boğumda, mantar beyaz veya pembe misel ve konidi kümelerinin oluşması ve alt boğumlarda görülen çok sayıdaki havayı kök ile hastalık kolaylıkla tanınabilir. Hastalık önemli ölçüde tohumla taşınır, hastalık taşınmasında, hastalıklı bitki artıkları da etkili olmaktadır.
- Münavebe yapmak
- Hastalıksız sertifikalı tohum kullanmak
- Yüksek dozda Azotlu gübre kullanmamak
- Hastalığa dayanıklı çeşit yetiştirmek.
- Yanıklık hastalığında uygun şekilde tohum ilaçlaması yapmaktır

 

 

 

 

 

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                          

 

Bakteriyel  Yaprak Lekesi  (Xanthomonas oryzae pv. oryzae )

Synonyms:

Pseudomonas oryzae, Xanthomonas campestris pv. oryzae, Xanthomonas itoana, Xanthomonas kresek, Xanthomonas oryzae, Xanthomonas translucens f.sp. oryzae

Taxonomi:

Sınıf: Gammaproteobacteria,

Takım: Xanthomonodales,

Familya: Xanthomonodaceae

 

 

Sağlıksız, zarar görmüş bitkilerde ve yüksek nem oranı olan bölgelerde daha çok görülür. Yapraklarda kuruma ve yaprakların rengi kahverengi olur.

      En zarar verici çeltik hastalıklarından biridir ve çoğunlukla nem oranı yüksek olan tarlalarda görülmektedir. 

       Fizikse stres ve kimyasal ilaç stresinden bitkileri uzak tutmak, gereğinden fazla ve zamansız azotlu gübre kullanımı yapmamak hastalığın gelişmesini engelleyebilir.

      Önlem almak, zararlıları ve hastalıkları kontrol etmenin en iyi yoludur. Çeltik yetiştiricileri aşağıda belirtilenleri dikkate almalıdırlar. 

• Mevsimler arasında çeltik tarlalarının ve bu tarlalarda kullanılan ekipmanın uygun şekilde temizlenmesi gerekir.
• Sertifikalı tohum kullanımı.
• Aşırı gübre uygulamasından kaçınmak.
• Pirinç uygun şekilde depolanmalıdır. Çoğunlukla pirinç taneleri % 13-14 nem oranı olan depolarda muhafaza edilir.